Ból przewlekły ze względu na swoją długotrwałość i negatywny wpływ na funkcjonowanie na wielu płaszczyznach nie jest już tylko objawem choroby, ale sam w sobie chorobą. Wydawałoby się zatem, że jak większość chorób powinno się go dać obiektywnie zbadać i zmierzyć. Niestety, w przypadku bólu nie jesteśmy w stanie tego zrobić. Dlaczego? Dlatego, że jedną z głównych cech bólu jest jego subiektywność.
PAMIĘTAJ! Mimo iż nie da się obiektywnie potwierdzić istnienia bólu nie znaczy, że on nie istnieje.
W wyniku długotrwałego bólu dochodzi między innymi do trwałych zmian układu nerwowego i nadwrażliwości nocyceptorów (receptorów bólowych). Oznacza to, że czasami ból, który wcześniej uznany byłby za średnio intensywny, za sprawą zaistniałych zmian staje się dla osoby bardzo silny. U osób z przewlekłym bólem dochodzi do obniżenia progu reaktywności i zmniejszenia tolerancji na ból.
Subiektywność bólu warunkują indywidualne zmienne psychologiczne takie jak reaktywność emocjonalna, przeszłe doświadczenia związane z bólem i wiedza na jego temat. Nie bez znaczenia jest też kultura w której żyje osoba. Inaczej może odczuwać ból osoba, która wychowana była w społeczeństwie aprobującym żywe reakcje emocjonalne na ból, a inaczej ta, której kultura uważa za haniebne okazywania słabości. Na sposób wyrażania cierpienia wpływ ma też najbliższe otoczenie jednostki. Dzieci z rodzin wielodzietnych mogą bardziej wyraziście manifestować swój ból, gdyż trudniej im na siebie zwrócić uwagę rodziców. O tym jak odczuwamy ból decydują wzajemnie na siebie oddziałujące bodźce bólowe, procesy poznawcze (takie jak myślenie i pamięć), procesy emocjonalno-motywacyjne i czynniki społeczno-kulturowe.
Poziom odczuwanego lęku znacznie zmienia postrzeganie bólu. Osoby lękowe uważają swoje dolegliwości za poważniejsze i oceniają swój ból jako bardziej intensywny. Z drugiej strony lęk potrafi też zablokować odczuwanie bólu, czego doświadczyły niektóre osoby będące ofiarami wypadków i katastrof naturalnych. Za ten wpływ lęku na postrzeganie bólu może być odpowiedzialna uwaga, kierowana w zależności od sytuacji na bodziec bólowy lub koncentrująca się na otoczeniu. Oznacza to, że istnieje zróżnicowanie międzysytuacyjne w odczuwaniu bólu. Ten sam bodziec u tej samej osoby może powodować w zależności od okoliczności niemalże niezauważalny lub bardzo intensywny ból.
Subiektywność ma swoje zalety. Dzięki niej można próbować modyfikować ból, zmniejszać jego intensywność za pomocą oddziaływań niefarmakologicznych. Przede wszystkim, aby minimalizować odczucie bólu, należy starać się odwracać uwagę od bodźców, które go powodują. Osoba cierpiąca na ból przewlekły powinna mieć zajęcie, w miarę możliwości kontynuować uprawianie swojego hobby.
PAMIĘTAJ! Wolny czas spędzony bezproduktywnie jest sprzymierzeńcem długotrwałego bólu.