Czy zdarzają Ci się momenty, w których Twoje stawy i kości odmawiają posłuszeństwa, najmniejszy ruch sprawia trudny do wytrzymania ból a ogólne zmęczenie nie pozwala Ci na podjęcie jakiejkolwiek aktywności fizycznej? Jeżeli na któreś z tych pytań odpowiedziałeś twierdząco, nie czekaj – to mogą być objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (w skrócie RZS), potocznie nazywanego reumatyzmem.
Bóle najczęściej zaczynają objawiać się w rękach, kolanach, plecach i stawach biodrowych. Gdy stają się przewlekłe, mogą przeszkodzić nie tylko w aktywności fizycznej i pracy, ale także w wykonywaniu codziennych, najprostszych czynności. Współczesne dane statystyczne pokazują, że bóle reumatyczne dotykać mogą nawet co setnego Polaka. Warto wiedzieć jednak, że wczesne rozpoznanie choroby i rozpoczęcie leczenia może zatrzymać rozwój choroby i powstrzymać wiele spośród jej negatywnych skutków.
Pochodzenie choroby
Przyczyny reumatyzmu nie są naukowcom do końca znane. Wiadomo na pewno, że reumatoidalne zapalnie stawów jest chorobą autoimmunologiczną, co oznacza, że układ odpornościowy chorego sam zaczyna atakować własne komórki, błędnie uznając je za ciała obce. Co istotne, choroba występuje u kobiet ponad trzykrotnie częściej niż u mężczyzn, a jej podłoże ma częściowo charakter genetyczny.
Kolejnym dobrze rozpoznanym czynnikiem ryzyka w chorobie jest palenie papierosów. Osoby uzależnione od nikotyny otrzymują diagnozę RZS niemal trzykrotnie częściej niż osoby niepalące, a co więcej cierpią z powodu cięższego przebiegu choroby.
Rozwój choroby
Reumatoidalne zapalenie stawów bardzo często w początkowych stadiach objawia się poczuciem zesztywnienia, pojawiającym się po dłuższym odpoczynku, np. śnie. Chorzy opisują swoje zdolności ruchowe jako chwilowo ograniczone, co spowodowane jest głównie poczuciem osłabienia. Niestety, w związku z faktem, że w początkowych stadiach choroby opisane uczucie przemija i pozwala po pewnym czasie normalnie funkcjonować, ludzie często ignorują jej pierwsze symptomy.
Oprócz uczucia sztywności w organizmie chorego pojawiać mogą się bóle i występowanie obrzęków na kończynach. Jednym ze specyficznych objawów, ujawniającym się w dalszym rozwoju choroby, jest także występowanie się tzw. guzików reumatoidalnych, czyli podskórnych zmian w postaci zgrubień, które pojawiając się na ciele chorego w okolicy stawów. Mimo że deformacje te są bezbolesne, sygnalizują poważne zmiany w organizmie chorego, których w żadnym wypadku nie powinien lekceważyć.
Nieleczona choroba prowadzi do dalszego nasilania się bólu oraz deformacji stawów, co w znaczny sposób ogranicza, a czasem nawet uniemożliwia wykonywanie podstawowych ruchów, co w skrajnych przypadkach skutkować może inwalidztwem. Warto jednak pamiętać, że choroba nie musi dochodzić do tego stadium. Odpowiednio wczesna interwencja i rozpoczęcie farmakoterapii daje duże szanse na spowolnienie rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów i umożliwia choremu normalne funkcjonowanie.
Jak sobie radzić?
1. Aktywność fizyczna
Choć większości chorych ruch sprawia ból i starają się oni ograniczyć swoją aktywność fizyczną do minimum, w rzeczywistości to właśnie sport jest najlepszym lekarstwem na bóle reumatyczne. Chodzi oczywiście chodzi o sporty rekreacyjne; należy unikać dyscyplin powodujących nadmierny wysiłek dla naszego układu kostnego i mięśniowego. Dobrym pomysłem może być zapisanie się na basen, aqua-aerobik (czyli ćwiczenia w wodzie) lub uprawianie spokojnych form marszobiegu. Zbawienny wpływ mogą mieć dla naszych stawów także zwykłe spacery – dlatego warto znaleźć w sobie motywację i wyjść z domu, niezależnie od pogody panującej na zewnątrz. Ćwiczeń unikać należy jednak w okresie zaostrzenia objawów – gdy ból jest bardzo silny, koniecznie skontaktuj się z lekarzem, w celu rozpoczęcia rehabilitacji pod okiem profesjonalisty.
2. Odpowiednia dieta
Pomocne w walce z bólem w reumatoidalnym zapaleniu stawów jest ustanowienie jadłospisu bogatego w witaminy C, D, E, wapń i jod, które poprawiają kondycję naszych ścięgien i stawów, usprawniając ich ruchomość. Zadbaj o to, by w Twojej diecie pojawiały się ryby (jak np. łosoś czy makrela), zawierające dobrze przyswajalne białka. Bardzo ważne jest także, byś dostarczał swojemu organizmowi dużą ilość warzyw i owoców – ich spożywanie przyczynia się do wytwarzania w organizmie kolagenu – białka stanowiącego główny składnik naszych ścięgien. Produkty bogate w witaminę C to np. czarna porzeczka, brukselka, czerwona i zielona papryka, szpinak oraz owoce cytrusowe. Warzywa najlepiej spożywać na surowo, albo poddane krótkiemu gotowaniu; dobrym pomysłem jest także przyrządzanie domowej roboty koktajli owocowo-warzywnych. Wymienionymi składnikami spróbuj zastępować produkty bogate w tłuszcze zwierzęce, których ograniczenie zaleca się pacjentom z reumatyzmem.
3. Rozpocznij zdrowy styl życia
Aktywność fizyczna i zbilansowana dieta pomogą Ci w kluczowej kwestii, jaką jest utrzymanie odpowiedniej wagi ciała. Każdy nadliczbowy kilogram to wyzwanie dla naszych stawów, dlatego pozbycie się nadwagi powinno być pierwszym krokiem w walce z bólem.
Ważne jest także, abyś unikał zbędnego przeciążania – kiedy tylko to, możliwe ograniczaj podnoszenie ciężarów, staraj się również zachowywać wyprostowaną pozycję. Jeżeli jesteś palaczem, koniecznie rozpocznij walkę z nałogiem. W tym celu możesz poszukać wsparcia u specjalisty – zapytać o poradę lekarza rodzinnego lub psychologa albo zwrócić się o pomoc używając Bezpłatnej Infolinii „Zawsze bez nikotyny”, pod numerem 800 300 600.
Co może zaproponować ci lekarz?
- Farmakoterapia. Leki, włączone w proces leczenia odpowiednio wcześnie, skutecznie łagodzą objawy zapalenia, zmniejszają dolegliwości bólowe, a nawet wpływają na przebieg choroby.
- Gimnastyka lecznicza. Ma ona na celu jak największe złagodzenie niepełnosprawności chorego. Może mieć formę bierną jak i czynną, a jej zadaniem jest wzmocnienie mięśni pacjenta. Podczas jej wykonywania poproś rehabilitanta, by pokazał Ci kilka prostych ćwiczeń, które będziesz mógł wykonywać samodzielnie w domu.
- Leczenie uzdrowiskowe. W czasie jego trwania pacjenci poddawani są kąpielom i okładom; w przypadku reumatyzmu szczególnie zalecane są zabiegi borowinowe, pomagające w schorzeniach kości, mięśni i stawów. W podstawowym zakresie można wykonywać je także we własnym domu.
- Masaż.Zaleca się go zarówno w formie klasycznej, jak i wodnej – chorym na reumatyzm pomaga on w poprawie napięcia mięśniowego i usunięciu sztywności, przeszkadzającej w wykonywaniu ruchów.
- Terapia z użyciem ciepła i zimna.Regularnie stosowana pozwala na rozluźnienie mięśni oraz zapobiega powstawaniu stanów zapalnych.
- Zakup zaopatrzenia ortopedycznego.Możliwe, że lekarz zaproponuje Ci zakup kuli, laski lub balkonika. Jeśli to koniecznie, nie wahaj się ich używać – dzięki nim możesz częściowo odciążyć swoje stawy i zmniejszyć ból.
Pamiętaj! Choć reumatyzm nie jest w pełni uleczalny, wczesna konsultacja z lekarzem, odpowiednia dieta, aktywność fizyczna i zdrowy styl życia mogą złagodzić ból i inne objawy i powstrzymać rozwój choroby!